سواد رسانهای
![سواد رسانهای سواد رسانهای](https://nikdars.com/wp-content/uploads/2023/02/savadresanehiee.jpg)
چکیده مقاله
امروزه داشتن سواد رسانهای کافی درست مثل خواندن و نوشتن نیازی ضروری و اساسی است. این موضوعی است که در بسیاری از کشورهای صاحب علم و پیشرفته دنیا در حال پیگیری و کندوکاو است.
در بسیاری از این کشورها آموزش سواد رسانهای یکی از پایههای اصلی آموزش ضمن تحصیل خصوصاً برای افراد زیر 18 سال به شمار میرود.
فهرست مطالب این مقاله
ما در دنیای رسانهای شده زندگی میکنیم. رسانهها در همه ابعاد وجودی خویش زندگی روزمره انسانی را فرا گرفتهاند و بدون واسطه آنها فهم ما از جهان، هستی و زندگی دچار مشکل درک و سطحی از آشنایی با ابزارهای متعدد و متنوع رسانهای جزئی از سبک و روش زندگی در دنیای امروز است که بدون آن بیشک گذران زندگی ما دچار خلل و آسیب خواهد شد. بنابراین امروزه داشتن سواد رسانهای کافی درست مثل خواندن و نوشتن نیازی ضروری و اساسی است.
این موضوعی است که در بسیاری از کشورهای صاحب علم و پیشرفته دنیا در حال پیگیری و کندوکاو است. در بسیاری از این کشورها آموزش سواد رسانهای یکی از پایههای اصلی آموزش ضمن تحصیل خصوصاً برای افراد زیر 18 سال به شمار میرود.
نهضتی جدید برای سوادآموزی در ایران اسلامی ما باید شکل بگیرد. باید همه جای ایران را دوباره مدرسه کرد ولی این بار نه برای خواندن و نوشتن که برای فهم و درک دنیای جدید رسانهها.
سوادی که اگر بهاندازه کافی و وافی نداشته باشیم زندگی در دنیای امروز برایمان دشوار و تهدید آفرین خواهد بود.
![سواد رسانهای سواد رسانه ای](https://nikdars.com/wp-content/uploads/2023/02/savadresaniee1.jpg)
شبکه اجتماعی چیست؟
برای شروع بحثمان درباره شبکههای اجتماعی لازم است با تعریف آن آشنا شویم؟
شبکههای اجتماعی نسل جدیدی از ارتباطات هستند که مبتنی بر وب 2 میباشند.
اما وب 2 چیست؟ وب 2 به وبسایتی گفته میشود که کاربران بهجز اینکه در آن خواننده هستند نویسنده هم هستند. وب 2 این امکان را برای کاربران به وجود میآورد تا در فرایند تولید و تکامل اطلاعات نقش داشته باشند.
بگذارید سادهتر بگوییم در وب 1، کاربران، تنها امکان دسترسی به اطلاعات موجود را داشتند و نمیتوانستند به ایجاد و تغییر اطلاعات دست زنند. برای مثال شما در سایتهای خبری میتوانید مطالب، اخبار و تصاویر را مشاهده کنید اما نمیتوانید آنها را تغییر دهید.
اما در شبکههای اجتماعی شما میتوانید عکسها فیلمها و متنهای موردنظر خود را با دیگران به اشتراک بگذارید و هر زمان که خواستید آنها را حذف و یا تغییر دهید. جایگاهیابی برند در حقیقت یک استراتژی به شمار میرود که یک برنامه را از رقبای دیگر جدا میکند.
مثال:
شبکههای اجتماعی را میتوانیم به یک میهمانی تشبیه کنیم فرض کنید امروز به شما تلفن میشود و شما به میهمانی بزرگ آخر هفته توسط دوستتان دعوت میشوید. در این مهمانی شما چهرههای آشنای زیادی میبینید و البته ممکن است افرادی در میهمانی باشند که تابهحال غیرازآن لحظه آنها را ندیده باشید.
در میان اینهمه چهره بعضیها شباهتهایی به شما دارند مثلاً حین صحبت با میهمانان متوجه میشوید که یکی از آنها در شهری متولد شده که شما نیز در آن شهر متولد شدید و یا در مدرسهای درس میخوانده که شما نیز سالها از تحصیلی را در آنجا گذراندهاید.
ممکن است حین صرف غذا متوجه شوید مثل شما سالاد میگو را دوست ندارند اما در عوض غذای موردعلاقه شما غذای موردعلاقه دوستتان نیز باشد پس از صرف شام ممکن است با دوستانتان درباره موضوعات مهمی گفتوگو کنید.
در زمینهای که قبلاً آگاهی نداشتید دانستههای جدیدی به دست آورید. شگفتانگیزترین لحظه برای شما ممکن است لحظهای باشد که در وسط میهمانی زنگ در به صدا دربیاید و دوستی از در وارد شود که شما سالها از آن بیخبر بودهاید!
چه لحظه باشکوهی!
![سواد رسانهای سواد رسانه ای](https://nikdars.com/wp-content/uploads/2023/02/savadresanehiee2.jpg.png)
به دنیای جدید خوشآمدید.
شما با ورود به شبکههای اجتماعی قدم به دنیای تازهای میگذارید. شبکههای اجتماعی فضایی مجازی است که افراد مختلف را به هم پیوند میزند. دلیلی که باعث شده چنین شبکههایی از موقعیت خوبی برخوردار شوند رنگ و بوی اجتماعی آنهاست چراکه انسان ذاتاً موجودی اجتماعی است شما در این شبکهها با افراد مختلفی آشنا میشوید و در تعامل قرار میگیرید. افرادی که گاهی شباهتهای زیادی با شما دارند و گاهی کاملاً متفاوت هستند.
یک شبکه اجتماعی فضایی است که به شما این امکان را میدهد از علاقهمندیها افکار و فعالیتهایتان با دیگران صحبت کنید و آنها را به اشتراک بگذارید. شما در این دنیای جدید با آدمهای جدید آشنا میشوید دوستان قدیمی خود را پیدا میکنید عکسها و فیلمهایی را به اشتراک میگذارید و مطالبی را که دوست دارید مینویسید.
شبکههای اجتماعی بهخصوص آنهایی که کاربردهای معمولی و غیرتجاری دارند مکانهایی در دنیای مجازی هستند که مردم، خود را در آنجا معرفی کرده و امکان برقراری ارتباط بین خود و همفکرانشان را در زمینههای مختلف و موردعلاقه فراهم میکنند.
در شبکههای اجتماعی کاربران میتوانند پروفایلهای شخصی برای خودشان بسازند که شامل مشخصات، تصاویر، علاقهمندیها و سایر موارد اینچنینی است. در شبکههای اجتماعی شما احتمالاً در وهله اول عکسی از خود میگیرید و یا زمانی را صرف میکنید که یک عکس از آلبوم شخصی خود پیدا کنید. در مرحله بعدی دوستانتان را انتخاب میکنید و سپس علاقهمندیهای خود مثلاً ورزش، موسیقی، فیلم، کتاب و …. موردعلاقه خود را اضافه میکنید.
اینها ابتداییترین امکانات شبکههای اجتماعی است و این وبسایتها در سالهای اخیر تلاش کردهاند تا گزینههای بیشتری در اختیار کاربران خود قرار دهند. درمجموع بتوانند
یک مخاطب فعال، خلاق، جستجوگر، زیرک، گزینشگر هوشمند باشند، نه صرفاً یک مصرفکننده، ساده و خام، برای پیامهای رسانهای
![سواد رسانهای سواد رسانه ای](https://nikdars.com/wp-content/uploads/2023/02/savadresanehiee3.png)
سواد رسانهای چیست؟
سواد رسانهای یک نوع درک متکی بر مهارت است که بر اساس آن میتوان انواع رسانهها و انواع تولیدات آنها را شناخت و از یکدیگر تفکیک و شناسایی کرد. درواقع سواد رسانهای مختص افراد خاصی – مثل کارکنان رسانهها- نیست بلکه مجموعهای از مهارتهاست که هرکسی میتواند و لازم است آنها را یاد بگیرد.
همانطور که سواد، داشتن نوعی توانمندی برای خواندن و نوشتن است سواد رسانهای هم داشتن تواناییهایی است برای دستیابی، تحلیل، ارزیابی و خلق همه انواع پیامهای رسانهای.
افرادی که سواد رسانهای بالاتری داشته باشند بیشتر قادر هستند انواع پیامهای پیچیده رسانهای که در قالبهای مختلف و از رسانههای گوناگون (رادیو، تلویزیون، روزنامه، اینترنت، بیلبوردهای تبلیغاتی، کتابها، بازیهای رایانهای و …) منتشر میشوند را رمزگشایی کرده و تحلیل کنند.
اینگونه افراد بهتر میتوانند بفهمند که پیامهای رسانهای چطور تولیدشده و شکل داده میشوند و همچنین چگونه میتوانند معانی پنهان و یا آشکار آنها را کشف کنند. علاوه بر این افرادی که سواد رسانهای بالاتری دارند میتوانند رسانههای خود را خلق کرده و فعالانه در ایجاد فرهنگ رسانهای جامعه خود مشارکت داشته باشند.
بنابراین بهطور خلاصه میتوان گفت که مهارتهای سواد رسانهای به نوجوانان، جوانان، بزرگسالان و همه افرا جامعه کمک میکند تا:
– بفهمند پیامهای رسانهای چطور معنا خلق میکنند.
– هویت کسی را که تمام یا بخشی از پیام رسانهای را خلق کرده شناسایی کنند.
– تشخیص بدهند سازنده پیام رسانهای میخواهد ما به چه چیزی اعتقاد پیدا کنیم و یا چهکاری انجام دهیم.
– تکنیک و یا ابزاری که برای قانع کردن مخاطب در پیام رسانهای مورداستفاده قرارگرفته را نام ببرند.
– جانبداریها، اطلاعات نادرست و دروغها را تشخیص بدهند.
– کشف کنند که چه بخشی از داستان (رویداد) گفته نشده است.
– پیامهای رسانهای را بر اساس تجربیات، اعتقادات و ارزشهای شخصی خود ارزیابی کنند.
– پیامهای رسانهای خود را تولید و منتشر کنند.
مارشال مک لوهان: یکی از نظریهپردازان مشهور دنیای ارتباطات است که خیلی از اصطلاحات عمومی ارتباطی را ابداع و برایشان مفهومسازی کرده است.
اصطلاح دهکده جهانی متعلق به اوست. مک لوهان معتقد بود که ابزارهای ارتباطی جدید قادر هستند دنیا را بهاندازه یک دهکده، کوچک کنند دهکدهای که همه در آن بهراحتی به یکدیگر دسترسی دارند و از حال و احوال هم باخبرند و میتوانند بر افعال و رفتار یکدیگر تأثیر بگذارند.
اصطلاح سواد رسانهای یا Media Literacy هم متعلق به اوست. او معتقد بود که وقتی دهکده جهانی ارتباطات شکل بگیرد آنوقت انسانها به سواد دیگری احتیاج دارند به نام سواد رسانهای
![سواد رسانهای سواد رسانه ای](https://nikdars.com/wp-content/uploads/2023/02/savadresanehiee4-1024x576.png)
چرا سواد؟
بهجای سواد رسانهای میشد گفت آموزش رسانه یا تحصیل رسانه، مهارتهای رسانهای و چیزهایی از این قبیل. اما گفتهاند سواد برای اینکه میزان ضرورت آن را درک کنید. سواد چیزی است که ضرورت آن بدیهی است و پیشنیازی است برای همه کارها و اقدامات بعدی.
اگر شما سواد خواندن و نوشتن نداشته باشید چطور میتوانید یک زندگی عادی داشته باشید. امکان حیات از شما گرفته نمیشود اما قطعاً مثل یک انسان معلول زندگی خواهید کرد. سواد رسانهای هم در دنیای رسانهای شده امروز به همین میزان ضرورت دارد شما قطعاً بیسواد هستید اگر تا به حال یک صفحه وب را باز نکردهاید و یا اینکه نمیدانید یک تبلیغ چطور شمارا برای خریدن یک چیپس فلفلی قانع میکند.
دنیای رسانهای شده
سرعت و تغییر دو ویژگی اساسی دوران ماست. در چشم به هم زدنی همهچیز تغییر میکند آنچه امروز برای شما تازه بوده فردا قدیمی شده و چیز جدیدی جای آن را گرفته به همین نسبت اگر خودمان با سرعت تغییرات هماهنگ نکنیم سکون و عقب ماندی ما را مثل باد با خود خواهد برد در این میان تغییرات در تکنولوژیهای ارتباطی (شاید به دلیل نیاز بشر) بسیار بیشتر از حوزههای دیگر بوده است در طول دو دهه اخیر تحولات دنیای رسانه و ارتباطات چنان سریع و شگفتانگیز بوده که گویا یکهو از دوره درشکه سواری وارد عصر هواپیما شده باشیم.
اکنون رسانهها همه شئونات زندگی ما را دربگرفتهاند. اگر تا یک دهه پیش بسیاری از ابزارهای رسانهای صرفاً یک ابزار لوکس و در اختیار طبقه قدرتمند یا ثروتمند جامعه بود حالا آنها به ابزارهایی عمومی تبدیل شدهاند که وارد زندگی روزمره همه آحاد جامعه شدهاند چطور باید خودمان را با این سرعت تغییرات هماهنگ کنیم و عقب نمانیم؟ پاسخ ساده است. باید مدام این تغییرات را رصد کرد آنها را شناخت تحلیل کرد و در این میان از فرصتهای آن بهره برد و تهدیداتش را کاهش داد.
ما اکنون در دنیایی رسانهای شده زندگی میکنیم که از آن گریزی هم نیست. رسانهها همهجا هستند از خانه و مدرسه و سرکار و خیابان و دانشگاه بگیرید تا توی جیب شلوار ما. آنها هرجایی و هرزمانی هستند ما مرتب در معرض آنها و پیامهایی هستیم که انتقال میدهند.
در چنین وضعیتی اگر فلسفه وجودی کارکردها تهدیدات تأثیرات و نحوه استفاده از آنها را ندانیم چطور میتوانیم در چنین دنیایی زندگی موفقی داشته باشیم؟ چطور میتوانیم درست را از نادرست تشخیص بدهیم و تصمیمات معقولی بگیریم؟ آنچه بهعنوان سواد رسانهای مطرحشده راهکاری است برای پاسخدهی به همین نیاز.
![سواد رسانهای سواد رسانه ای](https://nikdars.com/wp-content/uploads/2023/02/savadresanehiee5.png-1024x397.jpg)
رسانههای جمعی چیست؟
رسانههای جمعی که معادل وسایل ارتباط جمعی نیز هستند ابزارهایی ارتباطی هستند که پیام را از یکی به بسیاری منتقل میکنند ارتباط جمعی نوعی ارتباط است که در آن افراد بسیاری ناآشنا غیر مشخص و ناهمگون که بهآسانی قابلشمارش نیستند مشارکت دارند. تلویزیون یک رسانه و ابزار ارتباط جمعی است چراکه در یکلحظه میتواند پیام را به مخاطبانی بسیار و ناآشنا باهم برساند.
بدین ترتیب:
– تعداد گیرندگان وسایل ارتباط جمعی نسبتاً زیاد است.
– ترکیب گیرندگان بسیار متنوع است.
– با ارسال پیام از طریق وسایل ارتباط جمعی نوعی تکثر پیام به وجود میآید.
– توزیع پیام سریع است.
– هزینه برای مصرفکننده کم است.
یکی از اولین سیستمهای نوین ارتباطی در زندگی بشر به نام ایرانیها ثبتشده است. هخامنشیان با ایجاد چاپار توانستند شهرهای بزرگ امپراتوری ایران را به هم وصل کنند. چاپارها نامهرسانهایی بودند که پیامهای دولتی را توسط اسبهای تندرو از یک چاپارخانه تا چاپارخانه بعدی منتقل میکردند.
یک نوع دو امدادی برای رساندن پیامهایی از یک شهر تا شهر دیگر چاپار اولین سیستم پستی تاریخ بشر به شمار میآید که توانست ارسال پیام میان شهرهای مختلف را تسهیل کند.
ازلحاظ لغت در زبان فارسی به هر وسیله انتقالدهندهای رسانه میگویند. از این منظر یک سیم برق هم ابزار رسانهای است چون انرژی الکتریسیته را از جایی بهجای دیگر منتقل میکند. یک سیم برق رسانای الکتریسیته هست اما یکتکه چوب نه رسانههای ارتباطی هم درواقع همین کار را میکنند آنها بهجای الکتریسیته رسانای پیامهای ارتباطی هستند.
رسانه فارسی شده واژه media است اما آنچه در زبان فارسی بهعنوان رسانه ترجمهشده است درواقع اسم جمع است که ما بهصورت مفرد ترجمه کردهایم Media. کلمهای انگلیسی است که مفرد آن میشود dedum درواقع media یعنی رسانهها.
بدون ابزار ارتباطی اولیه شکلگیری اجتماعات اولیه انسانی ممکن نبود آیا دقت کردهاید که Communication به معنی ارتباطات با community به معنی اجتماعی از یک ریشهاند؟
چرا شبکه؟ دقت کنید ما چندین بار در این متن کلمه شبکه را آوردیم به نظر شما چرا از کلمه شبکه استفاده میکنیم؟! شبکهای شدن این وب سایتها از جایی آغاز میشود که هر کاربر فهرستی از دوستان تهیه میکند و این پروفایلهای شخصی به یکدیگر متصل میشوند هر کاربر میتواند دوستان و آشنایانی که در همان شبکه اجتماعی حضور دارند را به لیست دوستان خود بیفزاید. همچنین اشتراکات زیادی که با دیگران دارید.
مثل علاقه به یک گروه ورزشی، گروه موسیقی، سبکهای هنری و … شمارا با دیگران پیوند میدهد.
![سواد رسانهای سواد رسانه ای](https://nikdars.com/wp-content/uploads/2023/02/savadresanehiee6.png.jpg.png)
رسانه چیست؟سواد رسانهای چیست؟
ارسطو جز اولین کسانی بود که انسان را تعریف کرد. حیوان ناطق تعریف انسان بود ازنظر او. بنابراین از همان تعریفهای اولیه انسان معلوم میشود که قابلیت برقراری ارتباط ویژگی اساسی و اولیه انسانهاست.
انسان بدون ارتباط نمیتوانست پای خود را از گلیم حیوانیت درازتر کند. بدون ارتباط و انتقال اطلاعات از یکی به دیگری اساساً فرهنگ خانواده و به دنبال آن اجتماعات بشری نمیتوانستند شکل بگیرند. بنابراین تاریخ انسانی و تمامی پیشرفتهای کنونی بشر بدون داشتن این ویژگی اساسی هماکنون نمیتوانست وجود داشته باشد.
اما ارتباط یک واژه انتزاعی است و بدون داشتن ابزار نمیتواند وجود داشته باشد اولین ابزار ارتباطی بشر برای برقراری ارتباط زبان بود این قابلیت ذاتی بشر بود اما انسان رفتهرفته ابزارهای ارتباطی بیشتری برای خود خلق کرد دود و آتش نقاشیهای روی غارها و کمی بعدتر اختراع خط و کاغذ توانستند تغییرات بنیادینی در ارتباط و تعامل میان انسانها به وجود بیاورند تا آنجا که تاریخ پیشرفت بشر بر اساس نوع وسایل و ابزارهای ارتباطی تقسیمبندی شده است.
این یعنی اینکه هرگاه انسان توانسته ارتباط و تعامل میان خود را تسهیل کند وارد مرحله تازهای از زندگی خود شده است تسهیل ارتباط هم تنها توسط یکچیز شکل میگیرد ابزارهای رسانهای بنابراین رسانه ابزار ارتباط است و تعریف ساده آن میشود این:
رسانه وسیلهای است که فرستنده به کمک آن معنا و مفهوم موردنظر خود (پیام) را به گیرنده منتقل میکند.
بهعبارتدیگر رسانه وسیله حامل پیام از فرستنده به گیرنده است. در روزگارهای بسیار دور دود، خط، کتاب و چیزهایی از این قبیل وسیلهای برای حمل و انتقال پیام بودند و در روزگار جدید روزنامه، مجله، عکس، فیلم، نوار صوتی و تصویری، رادیو، تلویزیون، ماهواره و … نمونههایی از ابزارهای رسانهای هستند.
![سواد رسانهای رسانه](https://nikdars.com/wp-content/uploads/2023/02/savadresanehiee7.png)
منابع
سواد رسانه ای چیست و چه اهمیتی دارد؟
جمع بندی
شبکههای اجتماعی امروز امکانات زیادی دارند. امکانی شبیه به وبلاگها و میکروبلاگها برای نوشتن مطالب کوتاه و یادداشتهای روزانه و فضایی شبیه به سایتهای عکس برای قراردادن تصاویر شخصی ایجاد فضایی شبیه به چت برای گفتوگوهای فوری میان کاربران قابلیت ساختن اتاقهای گفتوگو و صفحات هواداری شبیه به فرومهای اینترنتی ازجمله سادهترین این امکانات است.
آکادمی نیک درس امیدوار است که بتواند گامی کوچک در کمک به شما عزیزان برای به دست آوردن مهارت در حرفههای مختلف داشته باشد.
قدر تکتک لحظهها را بدانید و شادباشید.
- همه دوره ها
- نرم افزارهای کاربردی
3 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.